Super-8 yılları filmi 2022’de Nobel Edebiyat Ödülü kazanan Fransız yazar Annie Ernaux’un oğlu David Ernaux-Briot ile birlikte yönettiği otobiyografik bir belgesel film. Filmde, Ernaux ailesine ait hatıra görüntüleri akarken, Annie Ernaux’un naif sesi anlatıcı olarak bize eşlik ediyor. Annie Ernaux’un ilk yayımlanan kitabını nasıl yazmaya başladığından dönemin toplumsal hafızasını oluşturan kesitler seyirciye sunuluyor. Ernaux yazar adayı, anne ve eş kimlikleriyle bu kez okuyucu değil, seyirci karışısına çıkıyor.
Film, ismini 1965 yılında Eastman Kodak tarafından 8 mm ev filmi formatına göre geliştirdiği bir sinema filmi formatından alır. 8 mm film, 16 mm filme göre daha ucuz bir amatör film olması dolayısıyla ev filmi olarak anılmıştır. Ernaux çifti bu ev filmini özel günlerde, unutmak istemeyecekleri bir anı kalıcı hale getirmek için kullanmışlar.
Kolektif bir bakış açısından çok şey unutuyoruz. Örneğin, şimdi olduğu gibi, savaş yeniden çıktığında hep şaşırırız. Yani bu, hafızadan çok bir unutma meselesidir. Ve yazmak unutmakla savaşmaktır.
Annie Ernaux kitaplarında ölüm, yaşam, yaşlılık, hatıralar, cinsellik, kürtaj, toplumsal cinsiyet, evlilik, sınıf mücadeleleri gibi konuları kendi deneyimleri üzerinden anlatır. Bu eserler kurmaca ile otobiyografinin muazzam bir sentezini oluşturur. Super-8 Yılları filminde de bu sentezden izler görmek mümkün. Film, hatıralar üzerine bir bakış sunarken aile ve toplum kavramlarına da değiniyor. Kaydedilen her şeyin bir hikayesinin olduğunu, zaman geçtikçe de bu hikayeleri anlatacak bir sese ihtiyaç duyduğumuzu bize hatırlatıyor.
Annie Earnaux’un Les Années (Seneler) kitabının ilk cümlesi yazarın hatıralara bakışına dair bir ipucu niteliğinde: “Tüm görüntüler kaybolacak”. Yazar bu cümleyle ilgili PBS Newshour’a verdiği bir röportajda şunları söylüyor:
“Öldüğümüzde her birimizin içindeki imgelerin kaybolacağını düşünüyorum. Ve belki de beni yazmaya iten şey buydu; gördüğüm tüm görüntülerin kaybolacağı bu anı, bu şeylerin kaybı hissini düşünmek. Ama aynı zamanda dünyanın asıl gerçekliğini unutmak olduğunu da düşünüyorum. Kolektif bir bakış açısından çok şey unutuyoruz. Örneğin, şimdi olduğu gibi, savaş yeniden çıktığında hep şaşırırız. Yani bu, hafızadan çok bir unutma meselesidir. Ve yazmak unutmakla savaşmaktır.”
Filmde Annie Ernaux, görüntülere ancak oğlunun evlenmesinden sonra baktıklarını söylüyor. Bunun nedeni gayet anlaşılabilir. Kayıt altına aldığımız anların ileride çok kıymetli anılara dönüşebileceğini o an düşünemeyiz belki.
Yazar Ernaux filmin 42. İstanbul film festivali kapsamında gösterimi için festivalin konuğu oldu ve 14 nisan günü Taksim The Marmara Hotel de bir basın toplantısı düzenlendi. Toplantıya Annie Earnux ve filmin yönetmeni David Ernaux-Briıt katıldı, merak edilen soruları cevapladılar.
Annie Ernaux bu filmin fikrinin oğlundan çıktığını söylerken David Ernaux annesinin filmin kurgusuna girmediğini, yalnızca metin aşamasında bir araya geldiklerini söyledi. Yönetmen, annesi Annie Earnux’dan Süper-8 makinasıyla çekilmiş görüntüleri izleyip üzerine bir metin yazmasını istemiş. Annie Earnux bir süre sonra görüntülere bakmadan, yalnızca görüntülerin onda bıraktığı düşünceler üzerine yazdığını söylüyor.
“Ailemi anlatırken diğer taraftan da toplumsal açıdan yaşananları da anlattım. Aileler tarihin bir parçasını oluştururlar.”
Super-8 Yılları filmiyle kitaplarında yazmadığı şeyleri aktarma isteğinin olduğunu söyleyen Ernaux, “Kitaplarımda, ilk yayımlanan kitabımı nasıl yazmaya başladığımı anlatmamıştım. Bu filmle birlikte bir yandan aile içi durumumu da anlatabildim” diyor.
Filmde Annie Ernaux, görüntülere ancak oğlunun evlenmesinden sonra baktıklarını söylüyor. Bunun nedeni gayet anlaşılabilir. Kayıt altına aldığımız anların ileride çok kıymetli anılara dönüşebileceğini o an düşünemeyiz belki. Geçmişe ait görüntülere ancak yıllar sonra bakma isteği doğar; belki birilerini kaybetmişizdir, belki de artık çok uzaklarda yaşadığımızdan eski mekanları hatırlamak isteriz. Araya zamanın girmesiyle hatıraların kıymeti artar.
Super-8 Yılları seyircinin hatıralar aracılığıyla özdeşleşebileceği ve ünlü yazar Annie Ernaux’u daha iyi tanıyabileceği naif bir film.
Meryem Melek Köse
16/04/2023
